انواع پمپ مبرد و محلول در چیلرهای جذبی، نحوه عملکرد و سرویس و نگهداری

🔹 معرفی پمپ‌های چیلر جذبی

در چیلرهای جذبی، دو نوع پمپ اصلی وجود دارد که برای گردش مبرد و محلول جاذب در سیکل تبرید استفاده می‌شوند:

  1. پمپ مبرد (Refrigerant Pump)
  2. پمپ محلول (Solution Pump)

هر یک از این پمپ‌ها وظایف مشخصی دارند و عملکرد صحیح آن‌ها برای راندمان بهینه چیلر جذبی حیاتی است.

۱. پمپ مبرد (Refrigerant Pump)

📌 عملکرد پمپ مبرد در سیکل تبرید

پمپ مبرد در چیلرهای جذبی وظیفه دارد مبرد (آب مقطر) را از محفظه کندانسور به ژنراتور و اواپراتور پمپ کند. مراحل عملکرد آن به این صورت است:
انتقال مبرد از کندانسور به نازل‌های پاشش در اواپراتور
افزایش یکنواخت توزیع مبرد در سطح تیوب‌های اواپراتور برای جذب بهتر حرارت
جلوگیری از ایجاد حباب‌های بخار در مبرد و تأمین فشار موردنیاز برای جریان پایدار مبرد

📌 انواع پمپ مبرد در چیلرهای جذبی

🔹 پمپ سانتریفیوژ تک مرحله‌ای (Single-Stage Centrifugal Pump)
🔹 پمپ سانتریفیوژ چند مرحله‌ای (Multi-Stage Centrifugal Pump)
🔹 پمپ خطی (Inline Pump)

معمولاً پمپ‌های مبرد از نوع سانتریفیوژ تک مرحله‌ای هستند، زیرا اختلاف فشار زیادی نیاز ندارند.

📌 نکات سرویس و نگهداری پمپ مبرد

  1. بررسی سطح روغن و روانکاری یاتاقان‌ها
  2. چک کردن دبی خروجی پمپ و تنظیم فشار بر اساس نیاز سیکل
  3. بازرسی دوره‌ای پروانه پمپ برای جلوگیری از خوردگی و انسداد
  4. اطمینان از عملکرد صحیح سیل مکانیکی (Mechanical Seal) برای جلوگیری از نشتی
  5. کنترل لرزش و صدای غیرعادی پمپ که نشانه‌ای از خرابی بلبرینگ‌ها یا کاویتاسیون است

۲. پمپ محلول (Solution Pump)

📌 عملکرد پمپ محلول در سیکل تبرید

پمپ محلول در چیلرهای جذبی وظیفه انتقال محلول لیتیوم بروماید از ابزوربر به ژنراتور را دارد. این پمپ بسیار مهم است زیرا اختلاف فشار بین ابزوربر (فشار پایین) و ژنراتور (فشار بالا) زیاد است و نیاز به پمپاژ قوی دارد.

انتقال محلول رقیق (Weak Solution) از ابزوربر به ژنراتور
ایجاد اختلاف فشار مناسب برای تبخیر و جذب مبرد
جلوگیری از برگشت محلول و کریستالیزاسیون لیتیوم بروماید

📌 انواع پمپ محلول در چیلرهای جذبی

🔹 پمپ سانتریفیوژ چند مرحله‌ای (Multi-Stage Centrifugal Pump)
🔹 پمپ دیافراگمی (Diaphragm Pump) – برای فشارهای بالا
🔹 پمپ اسکرو (Screw Pump) – برای کارکرد پایدار و فشار متغیر

در چیلرهای جذبی بزرگ، معمولاً از پمپ‌های سانتریفیوژ چند مرحله‌ای استفاده می‌شود تا اختلاف فشار بالا را جبران کنند.

📌 نکات سرویس و نگهداری پمپ محلول

  1. کنترل فشار و دبی محلول در ورودی و خروجی پمپ
  2. بررسی وضعیت یاتاقان‌ها و روغن‌کاری آن‌ها به‌صورت دوره‌ای
  3. اطمینان از عدم نشتی در سیل مکانیکی و اتصالات پمپ
  4. بازرسی پروانه و تمیز کردن آن برای جلوگیری از انسداد ناشی از رسوبات
  5. کنترل دمای پمپ و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد آن

🔹 تفاوت‌های کلیدی پمپ مبرد و پمپ محلول در چیلر جذبی

مشخصه

پمپ مبرد

پمپ محلول

سیال پمپاژ‌شده

مبرد (آب مقطر)

محلول لیتیوم بروماید

فشار عملیاتی

پایین

بالا

نوع پمپ

معمولاً سانتریفیوژ تک مرحله‌ای

معمولاً سانتریفیوژ چند مرحله‌ای یا دیافراگمی

هدف اصلی

پاشش یکنواخت مبرد روی تیوب‌های اواپراتور

انتقال محلول از ابزوربر به ژنراتور

خطرات احتمالی

کاویتاسیون و نشتی

کریستالیزاسیون و خوردگی

🔹 نتیجه‌گیری و توصیه‌های عملی

پمپ مبرد و پمپ محلول از اجزای حیاتی چیلرهای جذبی هستند و عملکرد نادرست آن‌ها می‌تواند باعث افت راندمان و کریستالیزاسیون شود.
سرویس و نگهداری منظم شامل بررسی فشار، نشتی، وضعیت بلبرینگ‌ها و سیل مکانیکی، برای جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی ضروری است.
انتخاب پمپ مناسب بر اساس شرایط فشار و دبی سیستم، تأثیر زیادی در عملکرد بهینه چیلر جذبی دارد.

🔹 اجرای چک‌لیست‌های نگهداری منظم، عملکرد طولانی‌مدت و بدون مشکل چیلر را تضمین می‌کند. 🚀

 

بررسی دقیق اجزای پمپ محلول در چیلرهای جذبی

پمپ‌های محلول در چیلرهای جذبی وظیفه انتقال محلول لیتیوم بروماید از ابزوربر به ژنراتور را بر عهده دارند. این پمپ‌ها به دلیل کار در شرایط اختلاف فشار بالا و تماس مستقیم با محلول لیتیوم بروماید، دارای طراحی خاص و متفاوتی نسبت به پمپ‌های معمولی هستند.

یکی از ویژگی‌های مهم این پمپ‌ها خنک‌کاری و روان‌کاری توسط خود محلول لیتیوم بروماید است، به همین دلیل برخلاف پمپ‌های استاندارد، یاتاقان ندارند و از یک سیستم هیدرودینامیکی خاص برای روان‌کاری استفاده می‌کنند.

🔹 اجزای اصلی پمپ محلول در چیلرهای جذبی

۱. بدنه (Casing)

✅ جنس بدنه معمولاً از فولاد ضدزنگ (Stainless Steel) یا چدن مقاوم به خوردگی ساخته می‌شود تا در برابر خاصیت خورندگی لیتیوم بروماید مقاومت کند.
✅ وظیفه دارد که محلول را هدایت کرده و فشار موردنیاز را ایجاد کند.

۲. پروانه (Impeller)

✅ معمولاً از جنس برنز، استیل ضدزنگ یا آلیاژهای مقاوم به خوردگی ساخته می‌شود.
✅ این قطعه با چرخش سریع، انرژی جنبشی را به محلول داده و باعث افزایش فشار آن می‌شود.
✅ طراحی آن معمولاً از نوع سانتریفیوژ چند مرحله‌ای است تا اختلاف فشار کافی را ایجاد کند.

۳. بوش محوری (Sleeve Bearing)

✅ در این پمپ‌ها به جای یاتاقان‌های غلتشی، بوش محوری استفاده می‌شود.
✅ بوش‌ها از جنس کربن گرافیت، تفلون یا مواد سرامیکی مقاوم به سایش ساخته می‌شوند.
✅ وظیفه آن‌ها حفظ موقعیت محوری شفت و کاهش اصطکاک است.

۴. شفت (Shaft)

✅ معمولاً از استیل ضدزنگ سخت‌کاری‌شده ساخته می‌شود تا در برابر خوردگی مقاوم باشد.
✅ وظیفه انتقال نیروی چرخشی از موتور به پروانه را دارد.
✅ با کمک سیستم روان‌کاری با محلول لیتیوم بروماید به‌صورت هیدرودینامیکی شناور می‌ماند.

۵. محفظه مکش و خروجی (Inlet & Outlet Chambers)

✅ محفظه مکش برای ورود محلول از ابزوربر به پمپ طراحی شده است.
✅ محفظه خروجی وظیفه انتقال محلول با فشار بالا به ژنراتور را بر عهده دارد.

۶. آب‌بند مکانیکی (Mechanical Seal)

✅ یکی از مهم‌ترین اجزای پمپ محلول است که برای جلوگیری از نشتی محلول لیتیوم بروماید استفاده می‌شود.
✅ معمولاً از نوع سیل مکانیکی دوبل (Double Mechanical Seal) است تا در برابر فشار و دمای بالا مقاومت کند.
✅ این بخش به‌صورت دوره‌ای باید بازرسی و تعویض شود، زیرا خرابی آن باعث نشتی محلول و کاهش راندمان چیلر می‌شود.

۷. موتور الکتریکی (Motor)

✅ موتور الکتریکی این پمپ‌ها معمولاً از نوع موتورهای با دور پایین (Low-Speed Motor) است.
✅ دارای کوپلینگ مغناطیسی یا کوپلینگ مستقیم است که بدون تماس مکانیکی، نیروی چرخشی را به پمپ منتقل می‌کند.
✅ در بعضی مدل‌ها، موتور درون یک محفظه هرماتیک (Hermetic Enclosure) قرار می‌گیرد تا از تماس مستقیم با محلول جلوگیری شود.

۸. سیستم خنک‌کاری و روان‌کاری

✅ پمپ‌های محلول نیاز به روغن‌کاری سنتی ندارند، بلکه با خود محلول لیتیوم بروماید روان‌کاری و خنک‌کاری می‌شوند.
✅ محلول بین اجزای پمپ جریان پیدا کرده و مانع سایش و اصطکاک بین قطعات می‌شود.
✅ این ویژگی باعث کاهش نیاز به تعمیر و نگهداری مداوم و افزایش عمر مفید پمپ می‌شود.

🔹 نکات مهم در سرویس و نگهداری پمپ محلول

بررسی دوره‌ای آب‌بند مکانیکی و جلوگیری از نشتی محلول
کنترل دمای محلول در ورودی و خروجی پمپ برای اطمینان از خنک‌کاری مناسب
بررسی عملکرد پروانه و بوش محوری برای جلوگیری از گیرکردن و اصطکاک بیش از حد
کنترل ارتعاشات و صدای غیرعادی پمپ که ممکن است نشان‌دهنده مشکل در روان‌کاری باشد
اطمینان از سلامت کوپلینگ مغناطیسی و عدم لغزش در انتقال نیرو

🔹 نتیجه‌گیری

پمپ محلول در چیلرهای جذبی دارای طراحی ویژه‌ای است که بدون نیاز به روغن‌کاری سنتی، تنها با محلول لیتیوم بروماید خنک و روان‌کاری می‌شود. عدم وجود یاتاقان‌های معمولی و استفاده از بوش‌های گرافیتی و سیل مکانیکی دوبل باعث افزایش عمر مفید این پمپ‌ها شده است. با اجرای برنامه سرویس و نگهداری منظم، می‌توان از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کرده و عملکرد بهینه چیلر را حفظ کرد.

بررسی دقیق اجزای پمپ مبرد در چیلرهای جذبی

پمپ مبرد (Refrigerant Pump) یکی از اجزای کلیدی در چیلرهای جذبی است که وظیفه گردش آب مقطر (مبرد) را بین کندانسور و اواپراتور بر عهده دارد. این پمپ‌ها نسبت به پمپ‌های محلول، ساختار ساده‌تری دارند زیرا با فشار پایین‌تری کار می‌کنند و نیازی به غلبه بر اختلاف فشار زیادی ندارند.

اما به دلیل کار در محیط خلأ نسبی، نیاز به طراحی ویژه برای جلوگیری از نشتی و ورود هوا دارند. همچنین به دلیل تماس مستقیم با مبرد، قطعات آن باید در برابر خوردگی مقاوم باشند.

🔹 اجزای اصلی پمپ مبرد در چیلرهای جذبی

۱. بدنه (Casing)

✅ از جنس فولاد ضدزنگ (Stainless Steel)، چدن آلیاژی یا برنز مقاوم به خوردگی ساخته می‌شود.
✅ محفظه‌ای برای هدایت و تقویت فشار مبرد در سیستم است.

۲. پروانه (Impeller)

✅ معمولاً از نوع باز (Open) یا نیمه‌باز (Semi-Open) برای کاهش افت فشار و بهبود جریان مبرد است.
✅ جنس آن از برنز، استیل ضدزنگ یا آلومینیوم آلیاژی مقاوم در برابر خوردگی است.
✅ وظیفه دارد که با چرخش سریع، انرژی جنبشی را به مبرد داده و آن را به سمت اواپراتور هدایت کند.

۳. شفت (Shaft)

✅ معمولاً از فولاد ضدزنگ سخت‌کاری شده ساخته می‌شود تا در برابر خوردگی مقاوم باشد.
✅ وظیفه انتقال نیروی چرخشی از موتور به پروانه را بر عهده دارد.
✅ به کمک یاتاقان‌های غلتشی یا لغزشی در جای خود ثابت نگه داشته می‌شود.

۴. یاتاقان‌ها (Bearings)

✅ برخلاف پمپ محلول، پمپ‌های مبرد دارای یاتاقان‌های غلتشی (Ball Bearings) یا لغزشی (Sleeve Bearings) هستند.
✅ این یاتاقان‌ها وظیفه حفظ تعادل شفت و کاهش اصطکاک را بر عهده دارند.
✅ برخی مدل‌ها از یاتاقان‌های سرامیکی یا تفلونی برای کاهش اصطکاک و افزایش دوام استفاده می‌کنند.

۵. مکانیکال سیل (Mechanical Seal)

✅ یکی از مهم‌ترین قطعات برای جلوگیری از نشتی مبرد و ورود هوا به داخل پمپ است.
✅ معمولاً از نوع Double Mechanical Seal برای حفظ فشار و جلوگیری از ایجاد خلأ ناخواسته در سیستم است.
✅ در برخی مدل‌ها از سیستم آب‌بند مغناطیسی (Magnetic Seal) به‌جای سیل مکانیکی استفاده می‌شود.

۶. محفظه مکش و خروجی (Inlet & Outlet Chambers)

✅ مبرد مایع را از کندانسور دریافت کرده و به سمت نازل‌های اواپراتور هدایت می‌کند.
✅ طراحی آن باید به گونه‌ای باشد که از ایجاد حباب‌های بخار (Cavitation) جلوگیری کند.

۷. موتور الکتریکی (Motor)

✅ موتور الکتریکی پمپ مبرد معمولاً از نوع القایی سه فاز با دور پایین (Low-Speed Motor) است.
✅ برای جلوگیری از ایجاد لرزش و افت عملکرد، معمولاً مستقیم به شفت کوپل شده است.
✅ برخی مدل‌ها از کوپلینگ مغناطیسی برای جلوگیری از نشتی استفاده می‌کنند.

۸. سیستم خنک‌کاری و روان‌کاری

✅ برخلاف پمپ محلول که از خود محلول برای روان‌کاری استفاده می‌کند، پمپ مبرد دارای یاتاقان‌های مستقل با گریس‌کاری است.
✅ برخی مدل‌ها دارای سیستم خنک‌کاری با آب یا روغن برای کنترل دمای قطعات داخلی هستند.

🔹 نکات مهم در سرویس و نگهداری پمپ مبرد

بررسی یاتاقان‌ها و اطمینان از روان‌کاری مناسب آن‌ها
بازرسی مکانیکال سیل و جلوگیری از نشتی مبرد
کنترل دبی و فشار خروجی پمپ برای اطمینان از عملکرد صحیح
بررسی لرزش و صدای غیرعادی که ممکن است نشانه‌ای از کاویتاسیون یا خرابی بلبرینگ‌ها باشد
تمیزکاری و بازبینی پروانه برای جلوگیری از خوردگی و تجمع رسوبات

🔹 نتیجه‌گیری

پمپ‌های مبرد در چیلرهای جذبی دارای طراحی ساده‌تری نسبت به پمپ‌های محلول هستند، اما همچنان نیاز به مکانیکال سیل دقیق، یاتاقان‌های باکیفیت و نگهداری دوره‌ای دارند. اجرای چک‌لیست‌های دوره‌ای و بازرسی‌های فنی باعث افزایش طول عمر این پمپ‌ها و بهبود عملکرد چیلر می‌شود.

دستورالعمل‌های ایمن جهت باز و بست پمپ‌های محلول و مبرد در چیلرهای جذبی

در چیلرهای جذبی، جلوگیری از ورود هوا به سیستم بسیار حیاتی است. ورود هوا باعث کاهش راندمان عملکرد، خوردگی اجزا و افزایش فشار غیرمجاز در سیستم می‌شود. به همین دلیل، هنگام باز و بست پمپ‌های محلول (Solution Pump) و پمپ‌های مبرد (Refrigerant Pump) باید دستورالعمل‌های ایمنی خاصی رعایت شود.

در ادامه، مراحل استاندارد و دقیق برای باز و بست ایمن پمپ‌های محلول و مبرد ارائه می‌شود.

🔹 اقدامات اولیه قبل از باز کردن پمپ

۱. خاموش کردن چیلر و ایمن‌سازی دستگاه

  • چیلر را از مدار خارج کرده و آن را کاملاً خاموش کنید.
  • کلید اصلی برق پمپ را قطع کنید و برچسب تعمیرات در حال انجام است” (LOTO: Lockout/Tagout) را روی تابلو برق قرار دهید.
  • از صحت عملکرد تجهیزات ایمنی مانند گیج فشار و سنسورهای خلأ اطمینان حاصل کنید.

۲. اندازه‌گیری فشار داخلی سیستم

  • با استفاده از گیج فشار دقیق، فشار اواپراتور و ابزوربر را بررسی کنید.
  • در صورت وجود فشار منفی (خلأ)، اجازه ورود هوا به سیستم را ندهید.

۳. اطمینان از عدم وجود نشتی و خلأ ناخواسته

  • اگر چیلر در شرایط خلأ است، قبل از باز کردن پمپ، از طریق شیرهای مخصوص نیتروژن خشک با فشار کم وارد کنیتا از نفوذ ناگهانی هوا جلوگیری شود. ی
  • از ورود اکسیژن به سیستم جلوگیری کنید، زیرا می‌تواند باعث خوردگی شدید و کاهش عمر محلول لیتیوم بروماید شود.

۴. بررسی وضعیت مبرد و محلول

  • در صورتی که قصد باز کردن پمپ محلول را دارید، ابتدا مسیر ورودی و خروجی محلول را مسدود کنید و از تخلیه ایمن آن اطمینان حاصل کنید.
  • در صورتی که قصد باز کردن پمپ مبرد را دارید، ابتدا مقدار مبرد باقی‌مانده در پمپ و مسیرها را کنترل کنید.

🔹 مراحل ایمن برای باز کردن پمپ مبرد و محلول

 ۱. بستن شیرهای ایزوله پمپ

  • شیرهای ورودی و خروجی پمپ را به‌آرامی ببندید.
  • در پمپ محلول، دقت کنید که محلول لیتیوم بروماید از مسیر تخلیه به درستی جمع‌آوری شود.
  • در پمپ مبرد، از سیستم بازیافت مبرد برای جلوگیری از انتشار آن استفاده کنید.

 ۲. کاهش فشار داخلی پمپ

  • از شیرهای تخلیه (Drain Valves) استفاده کنید تا فشار داخل پمپ به فشار محیط برسد.
  • در صورتی که پمپ در شرایط خلأ قرار دارد، به‌آرامی نیتروژن خشک را تزریق کنید تا فشار متعادل شود.

 ۳. باز کردن پیچ‌های محفظه پمپ

  • ابتدا پیچ‌های محفظه پمپ را به صورت ضربدری و تدریجی شل کنید تا از ایجاد تنش ناگهانی در قطعات جلوگیری شود.
  • از ابزارهای مخصوص برای جلوگیری از آسیب به سیل مکانیکی و سایر قطعات حساس استفاده کنید.

 ۴. جداسازی قطعات داخلی

  • پروانه، شفت، سیل مکانیکی و سایر اجزا را به‌آرامی از بدنه پمپ جدا کنید.
  • قطعات جدا شده را در محیطی تمیز و خشک نگهداری کنید تا از آلودگی جلوگیری شود.
  • در هنگام جدا کردن سیل مکانیکی، دقت کنید که سطح آن آسیب نبیند.

مراحل ایمن برای بستن پمپ مبرد و محلول

۱. بررسی و تمیزکاری قطعات

  • قبل از مونتاژ مجدد، همه قطعات را از نظر سایش، خوردگی و نشتی بررسی کنید.
  • سطوح آب‌بندی و سیل مکانیکی را کاملاً تمیز و روغن‌کاری کنید تا از نشتی جلوگیری شود.

 ۲. مونتاژ مجدد اجزا

  • ابتدا سیل مکانیکی را با دقت در جای خود قرار دهید و از هم‌محور بودن آن اطمینان حاصل کنید.
  • سپس شفت و پروانه را به‌آرامی روی یاتاقان‌ها و جایگاه خود سوار کنید.
  • پیچ‌های محفظه پمپ را به‌صورت ضربدری و تدریجی ببندید تا از تغییر شکل ناگهانی جلوگیری شود.

 ۳. تست نشتی و خلأ قبل از راه‌اندازی

  • قبل از راه‌اندازی نهایی، سیستم را تحت تست خلأ قرار دهید و نشتی احتمالی را بررسی کنید.
  • برای تست نشتی از نیتروژن خشک یا پمپ خلأ استفاده کنید و اطمینان حاصل کنید که فشار در محدوده استاندارد باقی می‌ماند.

 ۴. راه‌اندازی پمپ و بررسی عملکرد

  • پس از اطمینان از مونتاژ صحیح، شیرهای ورودی و خروجی را به‌آرامی باز کنید.
  • پمپ را به‌آرامی روشن کنید و عملکرد آن را بررسی کنید.
  • به صداهای غیرعادی، لرزش و تغییرات فشار توجه کنید تا مشکلات احتمالی را زودتر شناسایی کنید.

🔹 نکات حیاتی در باز و بست پمپ‌های محلول و مبرد

از ورود هوای محیط به داخل چیلر جلوگیری کنید. برای این کار از نیتروژن خشک و فشار متعادل استفاده کنید.
در هنگام باز کردن پمپ، مراقب سیل مکانیکی باشید، زیرا کوچک‌ترین آسیب باعث نشتی خواهد شد.
قبل از مونتاژ مجدد، حتماً یاتاقان‌ها، سیل مکانیکی و پروانه را از نظر سلامت بررسی کنید.
پس از نصب مجدد، سیستم را تست نشتی و تست خلأ انجام دهید تا از ورود هوا یا نشتی محلول مطمئن شوید.
باز و بست پمپ باید طبق دستورالعمل سازنده و توسط افراد متخصص انجام شود.

🔹 نتیجه‌گیری

باز و بست پمپ‌های محلول و مبرد در چیلرهای جذبی نیازمند دقت بالا و رعایت نکات ایمنی ویژه است. ورود هوای محیط به داخل سیستم می‌تواند باعث خوردگی شدید و کاهش عملکرد چیلر شود. با رعایت دستورالعمل‌های صحیح تخلیه، تست نشتی، و مونتاژ مجدد پمپ‌ها می‌توان از عملکرد بهینه و طول عمر بالای سیستم اطمینان حاصل کرد.